“The helicopter parent is a colloquial, early 21st-century term for a parent who pays extremely close attention to his or her child’s or children’s experiences and problems, particularly at educational institutions.”

De term ‘helicopterouders’ is niet nieuw. Foster W. Cline en Jim Fay gebruikten het in 1990 in hun boek ‘Parenting with Love and Logic: Teaching Children Responsibility’ en heeft sinds die tijd een vogelvlucht genomen. Een “helicopterouder”, zo zeggen de heren, is een negatieve uitdrukking voor ouders die er alles aan doen om hun kind een leven zonder zorgen en tegenvallers te bieden. Het woord wordt veel gebruikt in de Amerikaanse media om opvoeden anno 2010 te typeren. Er is weinig academisch onderzoek naar gedaan. Dat is jammer, want het lijkt een verontrustende ontwikkeling.

Generatiekloof: niet van deze tijd

Freek Bucx promoveerde eind vorig jaar met een onderzoek naar de generatiekloof tussen ouders en kinderen. Hij concludeerde dat die niet bestaat. Kinderen zetten zich tegenwoordig niet af van hun ouders maar blijven in de buurt wonen. Tevens zijn zij tevreden met de mate van emotionele en financiële steun die zij van hun verwekkers ontvangen. De band met ouders is steeds hechter.

Niet zo vreemd, want mensen krijgen niet alleen steeds later, maar ook minder kinderen. De druk voor zowel de ouders als deze kinderen om het heel goed te doen, wordt hoger en hoger. De ouders van nu besteden veel geld en tijd om hun kind de beste opleiding te geven en de vaardigheden aan te leren om succesvol te zijn en te blijven.

De tendens “ouders zijn mijn beste vrienden” is aan het toenemen. Waarom ook niet? Je kan en mag veel als opgroeiend mens. Eigen kamer, eigen televisie en ouders doen er veel aan om het thuis ‘gezellig’ te houden. Want als je dan samen bent, wil je een leuke sfeer. Dit leidt tot behoefte om met het kind beslissingen uit het volwassen leven te delen. Dat begint al om zeer jonge leeftijd doordat ouders hun kinderen zelf laten kiezen wat ze eten, hoe ze zich aankleden en wat voor activiteiten ze ondernemen. Kinderen leren daardoor dat hun mening ten alle tijden belangrijk is en gehoord dient te worden.

It’s all about me, all the time

Een andere ontwikkeling zien we in de samenleving. Het individualisme viert hoogtij. In onze westerse maatschappij wordt het individu en het nastreven van individuele doelen verheerlijkt. Dit leidt ertoe dat het collectief steunen geen prioriteit heeft. Het individu stelt zich asocialer op en heeft minder tolerantie voor anderen. Een van de gevolgen daarvan is dat verantwoordelijkheid ook niet meer bij het individu hoeft te liggen. Kijk maar naar de toenemende vraag van burgers naar regels van de overheid: ‘daar moeten ZE maar wat aan doen’.

Zelfrespect is een soort van magische spreuk geworden. Een kind mag niet meer aangesproken worden op zijn of haar verantwoordelijkheden door de boze buitenwereld, maar moet ten allen tijde ondersteund en gestimuleerd worden. Hiermee ontneem je belangrijke leerervaringen rond omgaan met falen, en leer je kinderen dat ze niet zelf verantwoordelijkheid hoeven te nemen voor hun acties. Dit alles wordt versterkt door de technologie: 24/7 in contact staan met je kinderen is vanzelfsprekend en makkelijk te realiseren. De eerste signalen dat de helikopterouders zich ook in Nederland ontwikkelen zijn zichtbaar.

Niet alle helikopterouders zijn hetzelfde. Hieronder de vijf types:

1. De witte ridder
De witte ridder trekt ten strijde als zijn/haar kind bedreigd wordt door de boze buitenwereld.
-> Is bijvoorbeeld in staat een school aan te klagen als zijn/haar kind een slecht rapport krijgt.

2. De manager
De sjaggeraar, de regelaar die er wel voor zorgt dat zijn/haar kind ten alle tijden de beste behandeling krijgt.
-> Denk aan selectieprocessen waar wel “een vriendje” ingeschakeld wordt voor een voorkeursbehandeling

3. De bankier
De Homo Economicus: zijn/haar kind is een investering die je veilig moet stellen. Als een school, of zelfs werkgever, naar mening van de ouder “underperformed” komt deze ouder “orde op zaken stellen” om de investering veilig te stellen.
-> Is bijvoorbeeld geneigd om een advocaat in te zetten voor “geleden schade” bij negatieve ervaringen van het kind, zelfs als deze daar een grote eigen verantwoordelijkheid in heeft.

4. De bodyguard
Beschermt zijn/haar kind ten aller tijde; thuis is het veilig,daarbuiten is de boze buitenwereld waar tegen het kind beschermd moet worden.
-> Denk aan ouders die hun kinderen zelf onderwijs geven en activiteiten vooral in en rondom het huis organiseren.

5. De havik
Deze ouder is vernoemd naar een gevechtshelicopter die door commando’s en mariniers veel wordt ingezet. De Black Hawk is een extreme vorm van helicopterouders die bereid zijn over fatsoens- of wetsgrenzen heen te gaan om het kind te beschermen.
-> Denk hierbij aan een boekverslag voor een kind schrijven, maar ook bijvoorbeeld aan gebruik van (verbaal) geweld.

Be the best you can be

Als je het bekijkt vanuit de ouders is de ontwikkeling te verklaren. Ouders hebben vaak weinig tijd, werken veel, moeten activiteiten constant plannen en voelen zich schuldig. De Engelse sociologe Mary Elizabeth Hughes van de Duke University doet daar nog een schepje bovenop. Zij denk dat het fenomeen helikopterouders een teken is van economische angst, zeker met de kennis van veel ouders over de toekomstige banenmarkt en maatschappelijke positie. Daarom stimuleren veel ouders hun kinderen om maar in zoveel mogelijk dingen goed te zijn zodat ze hun kansen op een mooie toekomst vergroten.

Er zijn aanwijzingen dat de helikopterouders zich ook binnen onze landsgrenzen bevinden. Er zijn voorbeelden bekend van ouders die de school aanklagen als de stage niet aan de verwachtingen van hun zoon of dochter voldoet. Of ouders die een bedrijf opbellen als het sollicitatiegesprek niet goed heeft uitgepakt. Al gaat het in de Verenigde Staten een stuk verder. De Multinational Ernst & Young deelt daar sinds kort speciaal ontwikkelde “parent packs” uit aan nieuwe kandidaten, zodat ouders zich kunnen voorbereiden op salarisonderhandelingen voor hun kinderen.

De concurrentieslag met andere delen van de wereld wordt met een generatie die niet geleerd heeft met problemen om te gaan steeds lastiger; het credo “meedoen is belangrijker dan winnen” gaat niet echt helpen als een steeds beter opgeleide en sterk gemotiveerde Aziaat klaar staat om je baan over te nemen.

Flex = ok!

Wij willen hier niet beweren dat kinderen weer over de knie moeten of doodstil in de rij moeten staan. Om als ouder je kind te helpen om succesvol te zijn, is een wat lossere hand en de stimulans om zelf meer keuzes te maken cruciaal. Zelfrespect meegeven is goed, maar ontzeg je kind niet de gelegenheid tot falen of tot het ondervinden van tegenslagen. Dat kan hard zijn, maar hoort bij het leven. En dan zou het best wel eens kunnen dat kinderen heel goed om kunnen gaan met de tegenslagen in het leven. Niet alleen krijgen ouders meer tijd voor zichzelf, maar bereidt het kinderen ook beter voor op een wereld die snel veranderd en veel flexibiliteit vraagt.