Als Andre Rouvoet beter naar de documentaire Sex Sells had gekeken, dan had hij gezien dat de ruige rappers, gewoon onzekere tieners zijn. Maar oprechte interesse voor jongeren is zeldzaam, betogen Paulien Kreutzer en Hanne Marckmann.
Minister Andre Rouvoet voor Jeugd en Gezin, wil een brede maatschappelijke discussie over de logeslagen seksuele moraal van jongeren. Dit naar aanleiding van de documentaire Sex Sells, waarover de minister zeer verbaasd en geschokt was. Inmiddels hebben ook de jongeren uit de Bijlmer op de site faqfiles.ml zelf een tegenreactie gegeven. De jongeren waren zelf ook enigszins verbaasd en geschokt door de documentaire.
En dat verbaasd ons dan weer niet. Want wat opvalt, is dat niemand echt goed heeft gekeken naar de jongeren in Sex Sells. Deze jongeren, die weliswaar seks hebben in garageboxen en – zo wordt gezegd – dure tassen ruilen tegen een nummertje, gaan helemaal niet zo losgeslagen en makkelijk met seks om. Ja, de taal die ze spreken roept beelden op van stoere jongeren die ervoor kiezen om seks als een ‘hamburger tussendoor’ te zien en de woorden die ze gebruiken komen van gangsters in films en rappers in clips. Maar de lichaamstaal van de jongeren zegt wat anders. Veel handen voor de mond, veel gegiechel en gesmoezel, veel ogen naar de grond en wegkijken van de camera. Zet het geluid uit en opeens zie je geen gangsters en rappers meer, maar gewoon tieners die het over een onderwerp hebben waar ze zich blijkbaar nog niet helemaal in thuis voelen.
Het zijn allemaal tekenen dat deze jongeren seks wel degelijk als iets bijzonders zien en zich onzeker voelen als ze erover praten (laat staan als ze het aan het doen zijn). Van zo’n totaal vervreemde seksuele moraal kan dus helemaal geen sprake zijn. Laten we dáár eens wat meer naar kijken.
Pubers zijn van nature meer emotionele wezens (de taal van het lichaam) dan rationele wezens (de taal van de geest). Daar zijn inmiddels genoeg onderzoeken naar gedaan. Vanuit dat perspectief is de moeder die met een huilende dochter op de bank zit en vertelt dat ‘als ze zo verliefd is, ze het normaal vindt dat het dan gebeurt’ veel schokkender is dan de jongens die ‘het’ al ‘talloze’ keren hebben gedaan in een kelderbox. Deze moeder toont geen oprechte interesse in hoe haar dochter het beleefde. Dan zou ze zien dat haar dochter wegkijkt als ze erover praat, dat ze tranen in haar ogen heeft omdat haar eerste keer teleurstellend was. Op een aardige moeder van wie alles mag en die over de echte problemen heen praat, zit het meisje helemaal niet te wachten. Dat is overigens ook van haar gezicht af te lezen.
Het gaat dus niet zozeer om een aantal jongeren die een ‘losgeslagen moraal’ zouden hebben, maar vooral ook om de ouders. Den de beleidsmakers, journalisten, interviewers, onderzoekers en ministers die met jeugd te maken hebben. Zij hebben een verkeerd beeld van deze jongeren. Een mooi voorbeeld hiervan is de opmerking die Paul Witteman afgelopen maandag maakte tegenover de documentairemaakster van Sex Sells. Witteman: “Ze zien me al aankomen met mijn verhaal dat het niet om seks moet gaan, maar om de liefde.” Om vervolgens in lachen uit te barsten over het absurde beeld dat hij met deze jongeren een echt gesprek zou kunnen hebben over liefde, seks en zijn visie daarop. Kijk, dáár zit een probleem met moraal. De opmerking laat zien dat hij deze jongeren niet serieus genoeg neemt om echt te luisteren naar hun verhaal.
Ook laat de reactie die de jongeren op faqfiles.ml plaatsten een genuanceerder beeld zien dan de documentaire toont. In dit filmpje spreken zij wel degelijk van ‘dat er ook best gevoel bij komt kijken’ – om vervolgens toch weer verlegen naar de vloer te kijken. ‘Iets’ doen aan de seksuele moraal ban jongeren begint daarom niet met een brede maatschappelijke discussie, zoals de minister voorstelt, maar met oprechte nieuwsgierigheid. Voor de discussie kan losbarsten, moeten we interesse opbrengen voor hoe jongeren seks echt beleven. Pas als we dat weten, kunnen we jongeren de juiste hulp bieden zodat ze hun eigen grenzen leren trekken.
Onze jeugd heeft behoefte aan deze interesse in wat ze beweegt, motiveert en beroert. Wie dat niet kan of wil opbrengen, moet zich buiten de discussie houden. Want het lost niets op om jongeren te vertellen wat zij al weten: dat seks iets bijzonders is, voor speciale gelegenheden en speciale mensen. Dat schreeuwen ze in de documentaire misschien niet uit hun mond, maar wel uit al hun poriën.
Gepubliceerd in de Volkskrant op 20 november 2008. Paulien Kreutzer (27) is freelance jeugdonderzoeker. Hanne Marckmann (31) is freelance schrijver, gespecialiseerd in jeugdzaken.